2018-2019 eğitim öğretim yılı 6. Sınıf 5. temanın (Doğa ve Evren) “MERAK ETTİKLERİMİZ” adlı metni günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
DERS PLANI 04 ŞUBAT- 10 ŞUBAT 2019
1. BÖLÜM
2. BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar
OKUMA
T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.3.2. Metni türün özelliklerine uygun biçimde okur. Öğrencilerin seviyelerine uygun, edebî değeri olan şiirleri ve kısa yazıları türünün özelliğine göre okumaları ve ezberlemeleri sağlanır.
T.6.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.
T.6.3.9. İsim ve sıfat tamlamalarının metnin anlamına olan katkısını açıklar.
T.6.3.17. Metinle ilgili soruları cevaplar. Metin içi ve metin dışı anlam ilişkileri kurulur.
T.6.3.22. Metindeki hikâye unsurlarını belirler. Olay örgüsü, mekân, zaman, şahıs ve varlık kadrosu, anlatıcı üzerinde durulur.
T.6.3.32. Medya metinlerini değerlendirir. İnternet, sinema ve televizyonun verdiği iletileri değerlendirmeleri sağlanır.
T.6.3.34. Bilgi kaynaklarının güvenilirliğini sorgular.
KONUŞMA
T.6.2.1. Hazırlıklı konuşma yapar. Öğrencilerin verilen bir konu hakkında görsellerle destekleyerek kısa sunum hazırlamaları ve prova yapmaları sağlanır.
YAZMA
T.6.4.3. Hikâye edici metin yazar.
T.6.4.8. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler.
T.6.4.14. Kısa metinler yazar. Duyuru, ilan ve reklam metinleri yazdırılır.
Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri
Okuma, bölerek okuma, açıklayarak okuma, inceleme, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça // * Öğretmen * Öğrenci
İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, deyim hikayeleri…
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri
Dikkati Çekme
Dünyanın oluşumu hakkında öğrencilerin düşünmesi istenecek. Akıllı tahtada Google Eart açılarak dünyanın oluşumu hakkında çocukların ön bilgileri alınacak.
Güdüleme
Öğrencilere “DOĞA ve EVREN” temasına geçtiğimizi ve bu temada doğayo merkeze alacağımızdan bahsedilecek. Temada yer alan metinler incelendikten sonra ilk metnimizde “MERAK ETTİKLERİMİZ” başlığı ile ilgili dünyanın oluşumu üzerine merak ettikleri sorgulanacak. Evrenin oluşumunda gizemini hala koruyan durumların olduğu belirtilecek. Allah’ın kainatı yaratırken her şeyi kusursuz bir düzende yarattığı vurgulanacak.
Gözden Geçirme
Metnin görselleri üzerinde öğrencilerden yorumlar alınacak.
Derse Geçiş
- Gözden geçirme bölümünde öğrencilere metnin görsellerini incelemesi istenecek. Görsel okuma yapılacak.
- Metnin bir kez sessiz okunması sağlanacak. Bu okuma esnasında deyimleri tespit etmeleri istenecek. Daha sonra sesli, bölerek okuma yöntemi uygulanacak. Anahtar kelimeleri ve anlamını bilmedikleri kelimeleri bulmaları istenecek.
- Anahtar Kelimeler : evren, yıldız, galaksi, astronom, kızıl kayma, güneş, yıldız, beyaz cüce
- Anlamını bilmedikleri kelimeler bulunacak. Anlamlarıyla beraber sözlük defterine yazılacak.
1. Etkinlik
Etkinlikte metinde yer alan bazı kelimelerin anlamları verilmiş. Bu anlamlardan yola çıkarak kelimeler tespit edilecek.
1. astronom
2. süpernova
3. element
4. galaksi
5. evren
6. kimyasal
7. atom
b kısmında yukardaki kelimeler bulmacada bulunacak. Boşta kalan harfer soldan sağa okunarak bir cümle bulunacak.
“Uzay yolunda nefes kesici bir macera yaşamak istiyoruz.”
2. Etkinlik
Bu etkinlikte okuduğumuz metinden yola çıkarak sorular cevaplanacak.
1. Galaksilerin kızıla kayması neyin habercisidir?
Galaksilerin bizden uzaklaştığının habercisidir.
2. Güneş olmasaydı yaşamımızda neler değişirdi? Düşüncelerinizi metinden hareketle açıklayınız.
Dünyamız karanlık olurdu, ısı olmadığı için ısınamazdık. Besinlerimiz güneş olmadığı için yok olurdu, beslenemezdik. Bütün canlılar yok olurdu.
3. Yakıtları tükenen küçük yıldızlara ne olur? Anlatınız.
Uzun süre parıldamaya devam ederler.
4. Sizce başka gezegenlerde hayat var mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
…
5. Yeni bir gezegen keşfetseydiniz ona hangi ismi verirdiniz? Neden?
…
6. Keşfettiğiniz gezegenin Dünya’ya göre daha yaşanabilir olması için hangi özelliklere sahip olmasını isterdiniz? Anlatınız.
…
3. Etkinlik
Öğrenciler 1. Etkinlikte buldukları cümle ile ilgili bir hikaye tasarlayacak. Bu etkinlikte bu oluşturacakları hikayenin unsurlarını belirleyecekler.
4. Etkinlik
Etkinliğin A kısmında yer alan haber metinleri okunacak. Önemli olan yerlerin altı çizilecek. B kısmında ise haber metinleri ile ilgili istenenler uygun yerlere yazılacak.
C kısmında ise iki farklı görüşü savunan haberler hakkında çocukların düşünceleri sorgulanacak. D kısmında ise öğrencilerin bu iki haber yazısını yazan kişilere soru sorma fırsatları olsa hangisine neler soracakları belirlenecek.
5. Etkinlik
Öğrencilerden bir astronot olduklarını hayal etmeleri istenecek ve uzayda geçirdikleri bir günü hayal ederek hikaye edici bir metin hazırlamaları istenecek.
6.Etkinlik
Bu etkinlikte isim tamlamaları öğrencilere kavratılacak.
İSİM TAMLAMALARI
Bir ismin aitlik ilgisi yönünden daha belirgin hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamamlanmasıyla oluşan isim grubuna isim tamlaması denir. İsim tamlamaları da tıpkı sıfat tamlamaları gibi tamlayan ve tamlanandan oluşur
Örnek:
| düğme | ⇒ | gömleğin | düğmesi |
| isim | isim | isim | |
| (tamlayan) | (tamlanan) |
Yukarıdaki örnekte “düğme” isminin önüne gelen “gömlek” ismi o düğmenin kime veya neye ait olduğunu göstererek daha belirgin hale gelmesini sağlamış ve isim tamlaması oluşturmuştur. Bu tamlamada “gömleğin” sözcüğü tamlayan, “düğmesi” sözcüğü ise tamlanan görevindedir.
İsim tamlamalarında tamlayan, ilgi eklerini; tamlanan ise iyelik (aitlik) eklerini alır.
Tamlayan ekleri (ilgi ekleri): -ın /-in /-un /-ün,
-(n)ın /-(n)in /-(n)un /-(n)ün, -im
Tamlanan ekleri
(iyelik ekleri): -ı
/-i /-u /-ü, -(s)ı /-(s)i /-(s)u /-(s)ü, -im, -in
Örnek:
telefonun ekranı
Bu örnekte “telefon” ve
“ekran” sözcükleri birer isimdir. “Telefon” ismi, “-un”
tamlayan ekini; “ekran” ismi ise “-ı”
tamlanan ekini alarak isim
tamlaması oluşturmuşlardır.
İsim tamlamaları belirtili, belirtisiz ve zincirleme isim tamlamaları olmak üzere üçe ayrılır:
1. Belirtili İsim Tamlaması
Tamlayanın ilgi eki, tamlananın da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda belirgin bir aitlik anlamı vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.
Belirtili isim tamlaması ⇒ tamlayan + ilgi eki | tamlanan + iyelik eki
Örnek:
uçağın motoru
Bu örnekte “uçak”
sözcüğü tamlayan (ilgi) eki ve “motor” sözcüğü de tamlanan (iyelik) ekini
alarak isim tamlaması oluşturmuştur. İsim tamlamasını oluşturan iki kelime de
ek aldığı için bu tamlama, belirtili isim tamlamasıdır.
| TAMLAYAN | TAMLANAN |
| okulun | müdürü |
| Ali’nin | defteri |
| benim | kalemim |
| bilgisayarın | kablosu |
| öğrencilerin | birkaçı |
NOT:Belirtili isim tamlamalarında, tamlanana sorduğumuz “kimin, neyin?” sorularıyla tamlayanı bulabiliriz.
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| kapının | kolu | neyin kolu? → kapının |
| Osman’ın | oğlu | kimin oğlu? → Osman’ın |
| benim | hikâyem | kimin hikâyesi → benim |
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.
Örnek:
Hiç kesilmedi uğultusu rüzgârın.
cümlesinde “rüzgârın uğultusu” belirtili isim tamlamasıdır. Fakat bu
cümlede tamlayan ile tamlanan yer değiştirmiş ve tamlanan tamlayanın önünde yer
almıştır.
Gözleri bir şiir gibiydi onun. → onun gözleri
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka türden sözcükler girebilir.
Örnek:
Ahmet’in mavi gömleği yeniymiş.
cümlesinde “Ahmet’in gömleği” belirtili isim tamlamasıdır. Bu
tamlamanın arasına sıfat olan “mavi” sözcüğü girmiştir.
Gazetenin ilk sayfası koparılmış.
Takımın en yaşlı oyuncusu sakatlandı.
Not: Belirtili isim tamlamalarında, tamlayan da tamlanan da birden çok sözcükten oluşabilir.
Örnek:
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| » annenin | babanın | sevgisi |
| isim | isim | isim |
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| » hastanın | adı, | soyadı |
| isim | isim | isim |
Yazarın öyküleri ve şiirleri çok başarılı.
Evin ve arabanın vergisi henüz ödenmedi.
Yukarıdaki cümlelerde kırmızı renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler tamlayan, yeşil renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler ise tamlanan
görevindedir.
2. Belirtisiz İsim Tamlaması
Tamlayanın ek almadığı, sadece tamlananın ek aldığı tamlamalardır.
Belirtisiz isim tamlaması ⇒ tamlayan | tamlanan + iyelik eki
Örnek:
erik ağacı
Bu örnekte “erik”
sözcüğü tamlayan, “ağaç” sözcüğü ise tamlanandır. Bu isim tamlamasında
tamlayan olan “erik” sözcüğü herhangi bir tamlayan ekini
almamıştır, tamlanan olan “ağaç” sözcüğü ise “-ı” tamlanan ekini almıştır.
İsim tamlamasını oluşturan iki kelimeden sadece biri ek aldığı için bu
tamlama, belirtisiz isim tamlamasıdır.
| TAMLAYAN | TAMLANAN |
| okul | müdürü |
| Türkçe | defteri |
| öğrenci | sayısı |
| elektrik | kablosu |
| sokak | lambası |
| tarih | öğretmeni |
| İstanbul | Boğazı |
| Türkiye | Cumhuriyeti |
| aşk | acısı |
NOT: Belirtisiz isim tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan yer değiştiremez ve tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcük giremez.
3. Zincirleme İsim Tamlaması
İkiden fazla ismin birbirine bağlandığı isim tamlamalarıdır. Zincirleme isim tamlaması ayrı bir tamlama çeşidi değildir. Bu tamlamada tamlayan ya da tamlanan veya her ikisi de kendi içinde başka bir isim tamlaması oluşturur.
Örnek:
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| Ahmet’in | kaleminin | ucu |
| belirtili isim tamlaması | ||
Yukarıdaki örnekte tamlayan (Ahmet’in kalemi) kendi içinde belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlamaya “-nın” ilgi eki eklenmiş ve tamlama “ucu” tamlananına bağlanmıştır. Böylece iki tamlama iç içe girerek ve zincirleme isim tamlaması olmuştur.
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| sokak | lambasının | ışığı |
| belirtisiz isim tamlaması | ||
Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlayan (sokak lambası) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.
| TAMLAYAN | TAMLANAN | |
| Ayşe’nin | Türkçe | defteri |
| belirtisiz isim tamlaması |
Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlanan (Türkçe defteri) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.
Tiyatro salonunun kapısı kapalıydı.
Deniz suyunun sıcaklığı artmış.
4. Takısız İsim Tamlaması
Tamlayanın ve tamlananın hiçbir tamlama eki almadığı isim tamlamalarıdır.
Takısız isim tamlamaları, ya tamlananın “ne(y)den yapıldığını” (hammaddesini) ya da benzerlik ilgisi kurarak tamlananın “neye benzediğini” belirtir.
Örnek:
gümüş yüzük
tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki
“gümüş” sözcüğü yüzüğün neyden yapıldığını (hammaddesini)
belirtmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.
| TAMLAYAN | TAMLANAN |
| altın | kafes |
| cam | kavanoz |
| çelik | tencere |
| deri | mont |
| keten | pantolon |
taş kalp
tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki
“taş” sözcüğü kalbin neye benzediğini belirtmektedir, yani kalp,
taşa benzetilmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.
| TAMLAYAN | TAMLANAN |
| altın | saç |
| demir | yumruk |
| çelik | irade |
| deniz | göz |
A kısmı:
Galaksilerin ışıkları kızıla kayıyor.
Bu yıldız, Güneş Sistemi’nin merkezinden ışık saçıyor.
Bilim insanları, bu konuda araştırmalar yapıyor.
Gezegenimizde yaşamın kaynağı Güneş’tir.
Neden evrenin başlangıcı olduğunu düşünüyoruz?
B kısmı:
Lafla peynir gemisi yürümez.
Borç yiğidin kamçısıdır.
Davulun sesi uzaktan hoş gelir.
Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
Ay ışığında ceviz silkilmez.
àBir sonraki metin için öğrencilerden Evliya Çelebi ve Seyahatname hakkında araştırma yapmaları istenecek.
3. BÖLÜM
Ölçme-Değerlendirme
Aşağıdaki boşluğa içinde isim tamlaması bulunan 3 cümle yazınız.
1.
2.
3.
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi
Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.
| Türkçe Öğretmeni | 04.01.19 |
| Sefa AVCILAR | Okul Müdürü |
2018-2019 eğitim öğretim yılı 6. Sınıf 5. temanın (Doğa ve Evren) “MERAK ETTİKLERİMİZ” adlı metni günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
