8. Sınıf “DEĞİRMENDE DÖNER TAŞIM” Metni Günlük Ders Planı

2018-2019 eğitim öğretim yılı 8. Sınıf 6. temada (Zaman ve Mekan)  yer alan “DEĞİRMENDE DÖNER TAŞIM” adlı metnin günlük ders planını  sayfanın sonundaki linkten indirebilirsiniz.

DERS PLANI 18 MART-  24 MART 2019

www.okulakademi.com

1. BÖLÜM     

                                                                                                                                                                                                         

Ders                                       : TÜRKÇE

Sınıf                                       : 8

Temanın Adı / Metnin Adı     : ZAMAN ve MEKAN / DEĞİRMENDE DÖNER TAŞIM

Konu                                      :          Deyimler        

                                                          Hikaye Unsurları

                                                          Pandomim

                                                          Cümle Çeşitleri (Yapısına Göre Cümleler)

2. BÖLÜM 

                                                                                                                                                                                  Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar

OKUMA

T.8.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.

T.8.3.6. Deyim, atasözü ve özdeyişlerin metne katkısını belirler.

T.8.3.20.Okuduğu metinlerdeki hikâye unsurlarını belirler.

T.8.3.9. Fiilimsilerin cümledeki işlevlerini kavrar.

KONUŞMA

T.8.2.4. Konuşmalarında beden dilini etkili bir şekilde kullanır.

YAZMA

T.8.4.19. Cümle türlerini tanır. (Basit, birleşik cümle)

T.8.4.7. Yazılarını zenginleştirmek için atasözleri, deyimler ve özdeyişler kullanır.

T.8.4.6. Bir işi işlem basamaklarına göre yazar.

Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri

Sesli okuma, ikna etme, güdümlü yazma, soru-cevap, sesli/sessiz okuma, dramatize etme duyulardan hareketle yazma, bir metinden hareketle yazma, pandomim yapma

Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça // * Öğretmen  * Öğrenci

İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet,  deyimler

Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri

Dikkati Çekme

Öğrencilere değirmen gören olup olmadığı sorulacak. Değirmenlerin ne işe yaradığı sorulacak. Nasıl çalıştıkları hakkında bilgi alışverişi yapılacak. Buraya tıklayarak ebada konuyla ilgili dokümanlar öğrencilerle paylaşılacak.

Güdüleme

Öğrenciler değirmen objesi üzerine yazılmış bir hikaye metni işleyeceğimizden bahsedilecek. Değirmen etrafında şekillenmiş bir hikaye içerisinde alın teri, sevgi, mutluluk, huzur vb. konular işleyeceğiz. Sayfa 169’ da yer alan metni açmaları istenecek.

Gözden Geçirme

“Emek ile ortaya çıkarılmış ürünler neler olabilir?” sorusu sorularak öğrencilerin cevapları alınacak. Derse geçiş yapılacak.

Derse Geçiş

1. Öğrencilerden metnin görsellerini incelemeleri istenecek. Görsel okuma yapılacak.
2. Öğrenciler metni bir kez sessiz okuması sağlanacak. Anlamını bilmedikleri kelimeleri tespit etmeleri istenecek. Sözlük defterine anlamları yazılacak.
3. İkinci kez okuma yapılacak. Sesli okuma bölerek okuma yöntemi ile yapılacak. Anahtar kelimeler sınıfça belirlenecek.
4. Anahtar Kelimeler : değirmen, buğday, hıla, çark, bulgur, çocuk, taş, çuval

1. Etkinlik

Verilen kelimelerle anlamları tahmin edilecek ve sözlük anlamları belirlenecek. Sözlük defterine de yazılacak.

istif: Eşya veya başka nesnelerin düzgün bir biçimde üst üste konulmasıyla oluşan yığın

sini: Üzerinde yemek de yenilebilen, yuvarlak, bakır veya pirinçten büyük tepsi

hıla: Sofra bezi

kırçıl: Kırlaşmaya başlamış, kır renkli

eşik: Kapı boşluğunun alt yanında bulunan alçak basamak

telis: Bitkisel tellerden yapılmış, kaba örgülü büyük çuval

üzengi: Eyerin iki yanında asılı bulunan ve hayvana binildiğinde ayakların basılmasına yarayan, altı düz demir halka

2. Etkinlik

Metinde geçen deyimler bulunup yazılacak. Anlatıma olan katkısı açıklanacak. Öneminden bahsedilecek.

gözüne ilişmek

ensesinde boza pişirmek

içi içine sığmamak

keyfi yerinde olmak

hızını kesmek

ayak altında dolaşmak

gözleri dalıp gitmek

… arasında mekik dokumak

3. Etkinlik

Metinle ilgili sorular cevaplanacak.

1. Metinde olayları anlatan kimdir?

Yazarın kendisidir. Birinci kişi ağzından anlatılmıştır.

2. Değirmene gitmeden önce hangi hazırlıklar yapılıyor?

Değirmende kalınacak iki gün için yiyecek, içecek ve eşyalar hazırlanıyor.

3. Değirmenci Haydar Amca’yı kısaca tanıtınız.

Ak saçlı, işini severek yapan, kırmızı suratlı, elleri ve iri parmakları nasır bağlamış, boğuk sesli, başında papak eksik olmayan bir adam.

4. Yazar, değirmende neleri gözlemlemiştir?

Değirmendeki makinelerin nasıl çalıştığını, değirmen sahibinin neler yaptığını, değirmenin içerisinde neler olduğunu gözlemlemiştir.

5. “Değirmen iki taştan, muhabbet iki baştan” sözünün anlamı ne olabilir? Açıklayınız.

…

6. Metinde yaşanan olaylar günümüzde yaşanıyor olabilir mi? Neden?

…

7. Bugün ekmek veya un almak için neler yapmamız gerekiyor? Hikâyede yaşananlarla karşılaştırınız.

…

4. Etkinlik

Metinle ilgili hikaye unsurları yazılacak.

Yer: Çarmuzu Mahallesi ve Haydar’ın değirmeni.

Kişiler: Yazar, yazarın anne ve babası, kardeşleri, teyzesi, arabacı, değirmenci Haydar.

Zaman: Geçmiş zaman

Olay: Yazar ve ailesinin buğdaylarını öğütmek üzere değirmene gitmeleri ve orada yaşananlar.

5. Etkinlik

Buğdayın ekmek olana kadar başından geçenleri sınıfta pandomim yaparak oynanması sağlanacak. Öğrencilerden istekli olanlara fırsat verilecek. Sınıf ortamı düzenlenecek.

6.Etkinlik

Yapısı bakımından fiiller işlenecek. Öğrenciler konuyu kavradıktan sonra etkinliklerle konu pekiştirilecek.

YAPILARINA GÖRE CÜMLELER

Cümleler yargı bildirir. Kimi cümlelerde bir yargı, kimi cümlelerde ise birden çok yargı vardır.
Cümleler yapılarına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere dörde ayrılır.

Temel Cümle: Birleşik cümlelerde asıl yargıyı bildiren, yardımcı yargıları sonuca bağlayan cümledir. Daha öz bir ifadeyle temel cümle yüklemdir.

<< Sokakta kartopu oynadık.
cümlesinde “oynadık” yüklemi temel cümledir.

<< Ümit, fakirin ekmeğidir.
cümlesinde “fakirin ekmeği” yüklemi temel cümledir.

Yan Cümlecik: Tam bir yargı bildirmeyen, fiilimsilerle ya da çekimli bir fiille kurulan, temel cümlenin ögesi olarak görev yapan söz ya da söz öbeklerine yan cümlecik denir.

<<Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
yan c. (özne)            temel c. (yüklem)
cümlesinde “minareyi çalan” sözleri yan cümleciktir. Sıfat – fiille kurulan bu yan cümlecik, temel cümlenin (hazırlar) öznesi görevinde kullanılmıştır.

<<Hava soğursa paltonu giy.
  yan cüm.                temel cüm.

cümlesinde “soğursa” sözü yan cümleciktir. Çekimli fiil ile kurulan bu yan cümlecik, temel cümlenin zarf tümleci görevindedir.

1. BASİT CÜMLE (TEK YÜKLEMLİ CÜMLE)

Tek yargı bildiren cümlelere basit cümle denir.

Basit cümleler tek yargı bildirdiğinden tek yüklemden oluşur. Bu yüklem, çekimli bir fiil ya da ek fiil almış isim soylu bir sözcük veya söz grubu olabilir. Basit cümlelerde, yüklemin dışında, sözcük olarak fiilimsi (eylemsi) yer almaz.

<< Çömlekçi suyu saksıdan içer.
cümlesi yapısına göre basit cümledir. Çünkü bu cümle tek yargı bildirmekte ve tek cümleden oluşmaktadır.

<< Akıl için yol birdir.
cümlesi yapısına göre basittir. Bu cümle yüklemi isim soylu olduğu hâlde tek yargı bildirmektedir. Bu nedenle yapıca basittir.

NOT: Basit cümle kısa cümle demek değildir. Basit cümle tek yargı bildiren, tek yüklemi olan cümledir.

<< Eylül sonu ile ekim başlarında bu yaylalar şiddetli soğukların etkisine girerdi.
cümlesi de basit yapılıdır. Yukarıdaki cümle uzun olmasına rağmen bir yargı bildirdiği ve bir yükleme sahip olduğu için yapıca basittir.

2. BİRLEŞİK CÜMLE

Tek bir yüklemi ve bu yükleme bağlı en az bir yan cümleciği bulunan cümlelere birleşik cümle denir.

2.1. Girişik Birleşik Cümle (Fiilimsi Bulunan Cümle)

Yan cümlesi fiilimsilerle kurulan cümlelere girişik birleşik cümle denir. Fiilimsinin yer aldığı bölüm yan cümle, yüklemin bulunduğu bölüme de temel cümledir.

Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle vardır.

<< Son gülen iyi güler.
yan c. (özne) temel c. (yüklem)

cümlesinde “son gülen” sıfat-fiille kurulmuş bir yan cümledir. Bu yan cümle temel cümlenin (yüklem) öznesi görevinde kullanılmıştır.

<<Gülmekten hiç hoşlanmaz.
yan c. (d.tüml.) temel c. (yüklem)

cümlesinde “gülmekten” isim-fiille kurulmuş bir yan cümledir. Bu yan cümle temel cümlenin dolaylı tümleci görevinde kullanılmıştır.

<<Benimle görüşmeden sakın bir şey yapmayın.
yan c. (zarf.t.)               temel c. (yüklem)

cümlesinde “görüşmeden” zarf-fiille kurulmuş bir yan cümledir. Bu yan cümle temel cümlenin zarf tümleci görevinde kullanılmıştır.

<< Koşarak gelirken düşüp dizini incitmiş.
   yan c.        yan c.     yan c.   temel cümle

cümlesinin yüklemi “incitmiş” sözcüğüdür. Cümlede bulunan “koşarak”, “gelirken” ve “düşüp” sözcüklerinin her biri zarf-fiildir. Bu yüzden bu cümlede üç tane yan cümle bulunmaktadır.

2.2. Ki’li Birleşik Cümle (İlgi Cümlesi)

Ki’li birleşik cümle iki tane yargısı olan, yargıları birbirine “ki” bağlacı ile bağlanan cümlelerdir.

<< Görüyorum ki ders çalışıyorsun.
temel cümle             yan cümle

Ki’li birleşik cümleler Türkçenin söz dizimine uygun değildir. Bu cümleyi şu şekilde Tükçe söz dizimine uydurabiliriz:

“Ders çalıştığını görüyorum.”
yan cümle         temel cümle
(nesne)              (yüklem)

2.3. Şartlı Birleşik Cümle

Birleşik cümlelerde, yan cümlecik temel cümleye şart anlamı katarak bağlanmışsa, bu tür cümlelere şartlı birleşik cümle denir. Şartlı birleşik cümlelerde yan cümlecik sadece “-se, -sa”ekiyle oluşturulur.

<< Beni dikkatli dinlerseniz konuyu anlarsınız.”
yan cümle                              temel cümle

cümlesinde “anlarsınız” temel cümledir.Bu temel cümlenin oluşumunu bir şarta bağlayan “dinlerseniz” sözleri ise yan cümledir. Öyleyse bu cümle yapısına göre şartlı birleşik cümledir.

<< Kardeşin uyanırsa beni uyarmalısın.
yan cümle                  temel c. (yüklem)

cümlesinde “uyarma” yüklem, yani temel cümledir. Bu temel cümledeki yargının oluşmasını bir koşula bağlayan “uyanırsa” sözü ise yan cümledir. Bu nedenle cümle, yapıca şartlı birleşik cümledir.

2.4. İç İçe Birleşik Cümle (Cümle İçinde Cümle)

Bir temel cümleyle, onun içinde kullanılan bir yardımcı cümleden oluşan cümlelere denir.

İçe içe birleşik cümlelerde yardımcı cümle de bağımsız bir cümledir. Bu cümleler tırnak içerisinde ifade edilebildiği gibi sonuna virgül konularak da yazılabilir.

<< Herkes için en doğrusu bu olacak, dedi.
yardımcı cümle                                    temel cümle
<<Seni her zaman yanımda görmek istiyorum.“ cümlesiyle beni etkiledi.
yardımcı cümle                                                                 temel cümle

3. SIRALI CÜMLE (BİRDEN ÇOK YÜKLEMLİ CÜMLE)

Basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgül (,) veya noktalı virgülle (;) bağlanması sonucu oluşturulan cümlelere sıralı cümle denir.

Sıralı cümlelerin en az iki yüklemi vardır.

<< Demir ıslanmaz, deli uslanmaz.
cümlesi “ıslanmaz” ve “uslanmaz” yüklemlerinden oluşmuştur. Bu yüklemler virgülle birbirine bağlandığı için sıralı cümledir.

<< Güvenme dostuna, saman doldurur postuna.
cümlesi “güvenme” ve “doldurur” yüklemlerinden oluşmuştur. Bu iki yüklem birbirine virgülle bağlandığı için sıralı cümledir.

<< Ağaca dayanma, kurur: adama dayanma, ölür.
cümlesi de sıralı cümledir.

Sıralı cümleler kendi içinde bağımlı sıralı ve bağımsız sıralı olmak üzere ikiye ayrılır:

3.1. Bağımlı Sıralı Cümle

Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı varsa, böyle cümlelere bağımlı sıralı cümle denir.

<< Bir söyle, iki dinle. (Gizli özne: Sen)

(Özneler ortak)
– Sen bir söyle.
– Sen iki dinle.

<< Babam Bursa’ya gitti, biz de gideceğiz.
             dol. tüml. yüklem        yüklem

(Dolaylı tümleçler ortak)
– Babam Bursa’ya gitti.
– Biz de Bursa’ya gideceğiz.

3.2. Bağımsız Sıralı Cümle

Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı yoksa, böyle cümlelere bağımsız sıralı cümle denir. Bu tür cümlelerde anlamca bir ortaklık söz konusudur.

<< Bin dost az, bir düşman çok.
özne       yük.      özne      yük.

<< Dilin kemiği yok, bildiğini söyler.
özne               yük.   nesne      yük.

Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi iki cümlenin de ortak bir ögesi yok. Ama her cümle kendi içinde anlamca bir ilgi oluşturduğundan bu cümleler birbirine bağlanmış. Böyle cümleler sıralı bağımsız cümlelerdir.

4. BAĞLI CÜMLE (BAĞLACI OLAN CÜMLE)

Aralarında anlam ilgisi bulunan basit veya birleşik cümlelerin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelere bağlı cümle denir.

Bağlı cümleler “ama, fakat, yalnız, ve, veya, ne…ne…, hem…hem…” gibi bağlaçlarla oluşturulur.

<< Hem çalışıyorum hem okuyorum.
cümlesi “hem… hem…” bağlacı “çalışıyorum” ve “okuyorum” yüklemlerini birbirine bağladığı için bağlı cümledir.

<< Çok çalıştı, fakat başaramadı.
cümlesinde “fakat” bağlacı “çalıştı” ve “başaramadı” yüklemlerini birbirine bağladığı için bu, bağlı cümledir.

<< Akşam bize geldiler ama fazla oturmadılar.
cümlesi yapısına göre bağlı cümledir. Burada “ama” bağlacı iki cümleyi birbirine bağlamıştır.

UYARI: İçinde bağlaç bulunan her cümle bağlı cümle değildir. Çünkü bağlaçlar cümlenin özne, nesne gibi ögelerini de birbirine bağlayabilir. Bağlaçlar yüklemleri birbirine bağlıyorsa orada bağlı cümle vardır.

<< Ne annesine ne babasına haber vermiş.
Bu, bağlı bir cümle değildir. Çünkü “ne… ne…” bağlacı yüklemleri değil, dolaylı tümleçleri (annesine, babasına) birbirine bağlamıştır. Sonuçta bu cümle bir yüklemi olduğu için basit cümledir.

<< Ne şiş ne kebap yansın.
        özne               yüklem
cümlesi de birleşik yapılı değil, basit yapılı bir cümledir.

Şimdi başka bir örnek verelim.

<< Ne kızı verir ne dünürü küstürür.
Bu, bağlı bir cümledir. “Ne… ne…” bağlacı “verir” ve “küstürür” yüklemlerini dolayısıyla cümleleri birbirine bağlamıştır. Ayrıca bu yüklemlerin, dolayısıyla cümlelerin özneleri ortaktır.

Etkinlikte yer alan tek yüklemli cümleler:

Değirmene kalkacağız.

İki gün orada kalacağız.

İçeriden değirmenin uğultusu taşıyor.

Yıldızlar uyanıyor birer ikişer.

Ateş büyüyor.

7.Etkinlik

İçinde fiilimsi bulunan cümleler:

Çarmuzu Mahallesi’ndeki evimizin avlusunda kazanlar kurulmuş. 

Değirmende geçirilecek iki gün için hazırlıklar yapıldı. geçirilecek

Cumartesi için gün alınmış değirmenden. 

Babam, arabanın durmasını beklemeden atladı. durma

Haydar Amca, babamın çözdüğü telise avucunu daldırdı. çözdük

Teknedeki unu geniş ağızlı bir el küreğiyle çuvala dolduruyor.

Babam birkaç teneke boşalttı tekneye. 

8. Etkinlik

Öğrenciler, Değirmende Döner Taşım metnindeki gibi bir işi veya geziyi üç bölümde gerçekleştirecek şekilde yazacaklar. Sınıf ortamında bu yazılar değerlendirilecek.

Gelecek metne hazırlık amacıyla öğrencilerden el değirmeni, su değirmeni, taş değirmeni ve elektronik değirmenlerin nasıl çalıştığını araştırmaları istenecek.

3. BÖLÜM 

Ölçme-Değerlendirme

Aşağıdaki cümleleri yapısına göre inceleyiniz.

• Uludağ gezisi olduğundan sabah erkenden okula gittim.
• Geldim, gördüm.
• Evin boyası eskidiği için evi yeniden boyattık.

Dersin Diğer Derslerle İlişkisi

Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.

Türkçe Öğretmeni	25.02.19
Sefa AVCILAR	Okul Müdürü

2018-2019 eğitim öğretim yılı 8. Sınıf 6. temada (Zaman ve Mekan)  yer alan “DEĞİRMENDE DÖNER TAŞIM” adlı metnin günlük ders planını  buradan  indirebilirsiniz.