2018-2019 eğitim öğretim yılı 5. Sınıf 5. temanın (Milli Kültürümüz) “ANADOLU SEVGİSİ” adlı metni günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
DERS PLANI 04 ŞUBAT- 10 ŞUBAT 2019
1. BÖLÜM
2. BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar
OKUMA
Akıcı Okuma
T.5.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.5.3.2. Metni türün özelliklerine uygun biçimde okur. T.5.3.4. Okuma stratejilerini kullanır.
Söz Varlığı
T.5.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder. T.5.3.10. Kökleri ve ekleri ayırt eder.
T.5.3.11. Yapım ekinin işlevlerini açıklar.
Anlama
T.5.3.14. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler.
T.5.3.18. Metinle ilgili sorular sorar.
T.5.3.19. Metinle ilgili sorulara cevap verir.
T.5.3.20. Metnin konusunu belirler.
T.5.3.22. Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.5.3.26. Metni oluşturan unsurlar arasındaki geçiş ve bağlantı ifadelerinin anlama olan katkısını değerlendirir.
KONUŞMA
T.5.2.1. Hazırlıklı konuşma yapar.
T.5.2.3. Konuşma stratejilerini uygular.
T.5.2.4. Konuşmalarında beden dilini etkili bir şekilde kullanır.
T.5.2.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
T.5.2.6. Konuşmalarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
T.5.2.7. Konuşmalarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır.
YAZMA
T.5.4.1. Şiir yazar.
T.5.4.5. Büyük harfleri ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır.
T.5.4.6. Bir işin işlem basamaklarını yazar.
T.5.4.7. Yazılarını zenginleştirmek için atasözleri, deyimler ve özdeyişler kullanır.
T.5.4.9. Yazdıklarını düzenler.
T.5.4.10. Yazdıklarını paylaşır.
T.5.4.13. Formları yönergelerine uygun doldurur.
T.5.4.14. Kısa metinler yazar.
T.5.4.15. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler.
T.5.4.16. Yazılarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri
Okuma, bölerek okuma, açıklayarak okuma, inceleme, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça // * Öğretmen * Öğrenci
İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, deyim hikayeleri…
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri
Dikkati Çekme
“Anadolu’nun bildiğiniz özellikleri nelerdir?” soruları sorularak öğrencilerin derse dikkatini çekmek için konuşma ortamı oluşturulacak. Tarihi kültüre vurgu yapılacak. Doğal güzelliklerden bahsedilecek.
Güdüleme
“Bu hafta yeni temamız MİLLİ KÜLTÜRÜMÜZ adlı 5. temamıza başlıyoruz ve ilk metnimiz sayfa 134’te yer alan “ANADOLU SEVGİSİ” adlı metin…” diyerek öğrencilerden kitaplarını açmaları istenecek. Anadolu topraklarının mazisinden günümüze dek bir çok topluluğa ev sahipliği ettiği ve bu toplulukların kültür zenginliğini hala dimdik ayakta tuttuğu ifade edilecek. Ayrıca doğal güzelliklerden bahsedilecek. Dörtlüklerde yer alan özellikler açıklanacak.
Gözden Geçirme
Bu bölümde öğrencilere en çok gezip görmek istedikleri yerler neresi nedenleriyle beraber sorulacak.
Derse Geçiş
- Dikkati çekme bölümündeki ilgili konuda konuşmaları istenecek.
- Görselden hareketle ülkemizin doğal güzelliklerinden bahsedilecek.
- Metnin okunması sağlanacak. Şiir, öğrenciler tarafından sessiz okunacak.
- İkinci kez sesli olarak okunacak. Bölerek okuma yöntemi uygulanacak. Anahtar kelimeler belirlenecek.
- Anahtar Kelimeler : yayla, düğün, bayram, yonca, köy, kerpiç, gönül
- Anlamını bilmedikleri kelimeler bulunacak. Anlamlarıyla beraber sözlük defterine yazılacak. (1. Etkinlik)
1. Etkinlik
Etkinlikte metinde geçen anlamı bilinmeyen kelimeler belirlenecek ve anlamları sözlükten bulunacak.
2. Etkinlik
Metinden hareketle bu etkinlikteki sorular cevaplanacak.
1. Şair, şiirin ilk dörtlüğünde “bilmezsin” diyerek kime sesleniyor olabilir?
Cevap: İlk dörtlükte “gülüm” ifadesi vardır. Buna göre şair ya sevgilisine, ya da küçük bir çocuğa sesleniyor olabilir. Bunun dışında şair okuyucuya da sesleniyor olabilir.
2. Şiire göre Anadolu dağlarının özellikleri nelerdir?
Cevap: Şiire göre Anadolu dağları genellikle sislidir.
3. Şiirin ikinci dörtlüğünde Anadolu’nun hangi yönleri vurgulanmaktadır?
Cevap: Şiirin ikinci dörtlüğünde Anadolu’nun düz ovalarındaki yeşilliklerini vurgulanmaktadır.
4. Şiirde geçen “Gönül perdelerinin sökülmesi” sözüyle ne anlatılmak isteniyor?
Cevap: Anadolu insanının dış görünüşünün aldatıcı olduğu, insanlar eğer size yakınlık gösterecek kadar güvenirlerse esas o zaman Anadolu insanının tanınabileceği anlatılmak isteniyor.
5. Şair siz olsaydınız metne nasıl bir başlık koyardınız? Niçin?
Cevap: …
3. Etkinlik
Bu etkinlikte ek ve kök kavramı öğrencilere aktarılacak.
kirli
denizci
kağnısız
sevgi
evin
KÖK
1. İsim (Ad) Kökleri 2. Fiil (Eylem) Kökleri
Kök, bir sözcüğün parçalanamayan, anlamlı, en küçük parçasıdır. Sözcüğün kökü bulunurken sondan başa doğru ekler çıkarılır, kalan bölüm köktür.
Örnek:
dur -ak-lar-ı-mız-dan
Kök
Örnekte de görüldüğü gibi, atabildiğimiz her şeyi attıktan sonra elimizde kalan, daha fazla parçalayamayacağımız “dur-“, bu sözcüğün köküdür.
Kökün Özellikleri
1. Kök, Sözcüğün Başındadır
Türkçe, sondan eklemeli bir dildir. Türkçede bütün ekler sona gelir. Bu yüzden Türkçede kök, her zaman sözcüğün başındadır.
2. Kök, Ek Alırken Yapısal Değişikliğe Uğramaz.
Kök, tâbi olunan; ek, tâbi olan öğedir. Başka bir deyişle Türkçede, kök sabit kalır, ek köke uyum sağlamaya çalışır. Bu yüzden kökler, ek alsalar da bir değişime uğramazlar. Ancak bu olayın bozulduğu birkaç istisnai durum vardır:
–Yönelme eki alan 1. ve 2. tekil kişi zamirleri ses değişimine uğrar:
ben -> bana sen -> sana
3. Kök, sözcüğün tamamıyla anlam ilişkisi taşımalıdır.
Örnek:
balıkçılar
Kök
Bu sözcüğü incelediğimizde anlamlı en küçük parçanın “bal” sözcüğü olduğunu görüyoruz. Ancak “bal”, kelimenin tamamıyla anlam ilişkisi taşımadığı için bu sözcüğün kökü olamaz. Bu yüzden kelimenin tümüyle anlam ilişkisi bulunan “balık” sözcüğü bu sözcüğün köküdür.
1. İsim (Ad) Kökleri
Varlıkların, kavramların, duyguların ismi olan köklere isim kökü denir. İsim kökleri cümle içinde “isim, zamir, zarf, sıfat, edat, bağlaç ve ünlem” göreviyle kullanılabilir. Dilimizde isim kökleri en fazla üç heceden oluşur.
Örnek:
at, bel, göz, kan, kül, o, pek, siz, sol, yol, araba, kitap…
“içimizden” sözcüğünün anlamlı en küçük parçası “iç” sözcüğüdür. Ancak burada bahsedilen içmek fiili değil, bir şeyin içidir. Bu yüzden “içimizden” sözcüğünün kökü isim köküdür.
–İsim kökleri “-mak / – mek” mastar ekini almazlar.
Örnek:
“kalemlik” sözcüğünün anlamlı en küçük parçası yani kökü “kalem” sözcüğüdür.
“kalem” sözcüğüne “-mek” veya “-mak” eklerinden birini getiremeyiz. Bu nedenle “kalem” sözcüğü ad köküdür.
— Yansıma kökler de isim köklerinden sayılır.
Örnek:
cız, çat, fıs, güm, pat, şar, vız…
2. Fiil (Eylem) Kökleri
İş, oluş veya durum bildiren köklere fiil kökü denir. Fiil kökleri “-mak / – mek” mastar ekini alabilen köklerdir.
Örnek:
aç-, at-, çiz-, del-, gel-, kal-, tak-, yık-, yüz-…
“sevgi” sözcüğünün kökü “sev”dir. “sev” sözcüğüne “-mek” ekini getirdiğimizde “sevmek” olur. Mastar eki getirdiğimizde anlamlı bir sözcük elde edebildiğimiz için “sev-” fiil köküdür ve “sevgi” fiil köklü bir sözcüktür.
“solungaç” sözcüğünün kökü olan “solu” sözcüğü “-mak” eki alarak “solumak” olabilir. Bu nedenle “solungaç” sözcüğü fiil köklüdür.
NOT: Fiil köklerini ad kökleri gibi tek başına yazıp söyleyemeyiz. Mastar durumundaki fiil köklerinin sonuna ya kısa çizgi (–) konur ya da “–mak, –mek” mastar eki getirilir. Fiilin sonuna konan kısa çizgi (–), “mak, mek” diye okunur. Örneğin “yırt–” fiil kökü “yırtmak” olarak okunur.
İPUCU: Bir sözcüğün kökünün isim kökü mü fiil kökü mü olduğunu bulmanın en kolay yolu sözcüğün köküne “-mak / – mek” mastar eki getirip denemektir.
Örnek:
“gözlük” → kökü “göz”dür → mastar eki eklersek “gözmek” olur → “gözmek” sözcüğü anlamsız olduğu için “göz” isim köküdür.
“geçit” → kökü “geç”tir → mastar eki eklersek “geçmek” olur→ “geçmek” sözcüğü anlamlı olduğu için “geç” fiil köküdür.
Yalnız bunu yaparken aşağıda anlatacağımız sesteş ve ortak kök özelliklerinin göz önünde bulundurulması gerekir.
B kısmında eklerden bahsedilecek.
EK (Yapım Ekleri – Çekim Ekleri)
1.Yapım Ekleri 2. Çekim Ekleri (Çokluk Eki, Hâl Ekleri, İlgi Ekleri, İyelik Ekleri, Eşitlik Ekleri, Kip Ekleri, Şahıs Ekleri)
Sözcüklerin cümle içindeki görevlerini belirtmek ya da sözcüklerde yeni sözcük üretmek amacıyla kullanılan seslere / hecelere ek denir.
Türkçede Eklerin Özellikleri
1. Sözcüklere cümlede görev yüklenirken ve onlardan yeni sözcükler türetilirken öncelik yapım eklerinindir. Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir. Ama bir iki ek haricinde çekim ekinin üzerine yapım eki getirilemez.
2. Türkçede ekler, ünlü uyumu kurallarına uyarlar. Bu yüzden eklendikleri hece ya da sözcükteki ünlülere göre ses değişimine uğrarlar. Örneğin, belirli geçmiş zaman kipi eki bu bağlamda (-dı, -di, -du, -dü; -tı, -ti, -tu, -tü) olarak karşımıza çıkar. Ancak -yor, -ken, -ki, -leyin, -mtrak ve -gil ekleri ses değişimine uğramaz.
3. Ekler kendilerinden önceki sözcüklere bitişik yazılır. Yalnız, “mi” soru eki her zaman ayrı yazılır
–Ekler, yapım ekleri ve çekim ekleri olmak üzere iki ana başlıkta incelenir:
1. Yapım Ekleri
Sözcüklere gelerek onlardan yeni sözcükler türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Kısacası yapım eki, adından da anlaşılacağı gibi, sözcüklerden yeni sözcük yapım işini yapar.
Yapım ekleri her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir.
2. Çekim Ekleri
Sözcüklerin çekimlenerek değişik yerlerde ve görevlerde kullanılmasını sağlayan eklere çekim eki denir. Çekim ekleri, kelimenin biçimini değiştirir; anlamını değiştirmez. Eklendiği sözcüğe yeni bir anlam kazandırmaz.
Çekim ekleri, sözcüklerin diğer sözcüklerle bağ kurmasını; sözcüklerinin cümlede görev almasını; hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirtir. Kısaca çekim ekleri sözcüklerin cümle kuruluşunu gerçekleştirmesini sağlar. 2. tekil kişi emir kipiyle kurulan tümcelerin (Atla. Koş. Bak. Ye. …) haricinde hiçbir tümce, çekim eki olmadan kurulamaz.
|
KELİME ↓ |
ALDIĞI EK ↓ |
YENİ KELİME ↓ |
ANLAMI ↓ |
| ağaç | -sız | ağaçsız | Ağacı olmayan |
| sev | -gi | sevgi | Sevmek duygusu |
| saygı | -lı | saygılı | Saygı sahibi |
| kardeş | -lik | kardeşlik | Kardeş olma durumu |
| gazete | -ci | gazeteci | Gazete satan kimse |
4. Etkinlik
Bu bölümde şiirin çağrıştırdığı kavramlar ve hissettirdikleri duygular uygun yerlere yazılacak.
Duygular:
– sevgi
– mutluluk
– merak
– ilgi
Kavramlar
– dağlar
– ovalar
– ormanlar
– akarsular
Anadolu Sevgisi şiiri ana duygusu: Anadolu’ya duyulan hayranlık ve sevgi.
5. Etkinlik
Etkinlikte öğrenciler verilen kelimelerin en az üçünü kullanarak bir şiir yazacaklar.
6.Etkinlik
Bu etkinlikte öğrenciler derste bireysel olarak hayal kurmaları ve sorulara kendilerince cevaplar yazmaları istenecek.
7.Etkinlik
Türkiye tanıtım videosu öğrencilere seyrettirilecek. Seyretme işi bittikten sonra konuyla ilgili bir afiş hazırlayacaklar.
Gelecek derse hazırlık amaçlı öğrencilerden Ömer Seyfettin’in bir hikayesi araştırmaları istenecek.
3. BÖLÜM
Ölçme-Değerlendirme
Aşağıdaki sözcüklerin köklerini yazınız.
| KELİME | KÖK |
| 1-okuldan | |
| 2-güzellik | |
| 3-başladık | |
| 4-yazılı | |
| 5-akraba |
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi
Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.
| Türkçe Öğretmeni | 04.01.19 |
| Sefa AVCILAR | Okul Müdürü |
2018-2019 eğitim öğretim yılı 5. Sınıf 5. temanın (Milli Kültürümüz) “ANADOLU SEVGİSİ” adlı metni günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
