2019-2020 eğitim öğretim yılı 7. Sınıf 5. temanın (BİLİM VE TEKNOLOJİ) ilk metni olan “PİRİ REİS ” adlı metne ait günlük ders planını sayfa sonundaki linkten indirebilirsiniz.

1. BÖLÜM

Ders                                       : TÜRKÇE

Sınıf                                       : 7

Tema / Metin Adı                  : BİLİM VE TEKNOLOJİ / PİRİ REİS

Konu                                     : Kelime çalışması / Fiilde yapı / Sunum hazırlama / Araştırma yazı taslağı / Bilgilendirici metin / Kitap künyesi / Kaynak gösterme kuralları

2. BÖLÜM                                                                                                                                                

KAZANIMLAR

OKUMA

T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.

T.7.3.2. Metni türün özelliklerine uygun biçimde okur.

T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.

T.7.3.10. Basit, türemiş ve birleşik fiilleri ayırt eder.

KONUŞMA

T.7.2.1. Hazırlıklı konuşma yapar.

T.7.2.2. Hazırlıksız konuşma yapar.

T.7.2.3. Konuşma stratejilerini uygular. 

YAZMA

T.7.4.2.Bilgilendirici metin yazar.

T.7.4.5.Anlatımı desteklemek için grafik ve tablo kullanır.

T.7.4.11. Kısa metinler yazar. Haber metni ve/veya anı yazmaya teşvik edilir.

T.7.4.14. Araştırmalarının sonuçlarını yazılı olarak sunar.

YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

Okuma, paylaşarak okuma, inceleme, role girerek okuma, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme, ilişki kurma

ARAÇ-GEREÇLER VE KAYNAKÇA

İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, kütüphane, Çalıkuşu romanı…

ÖĞRETME-ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ

Dikkati Çekme

Öğrencilere “Bir bilim insanı olsanız hangi konularda araştırmalar yapmak isterdiniz?” sorusu yöneltilecek.

Güdüleme

Öğrencilere evrende araştırılacak bir çok konunun hala gön yüzüne çıkmayı beklediği belirtilecek. Öğrencilerin dikkat çekme bölümündeki cevaplarından yola çıkarak belki bu söyledikleri konuları kendileri araştırma fırsatı bulacakları dile getirilecek. Daha sonra metnimizin kahramanı Piri Reis’ de böyle bir bilim insanı olarak dünyaya ün salmış bir kişidir. Karikatür türünde olan metnimizi açmak üzere öğrencilere sayfa 126’yı açmaları söylenecek. Metnimizi işlerken Piri Reis ile ilgili birçok bilgi sahibi olacağımız söylenecek.

Gözden Geçirme

Öğrencilerimize Türk milleti olarak dünyaya ün salmış bilim insanlarımızdan kimleri tanıdıkları sorulacak .Verilen cevaplar üzerinden kısa ayrıntılar alacak şekilde sorular sorulacak.

DERSE GEÇİŞ

1. Öğrencilere metnin görsellerini incelemesi istenecek. Metnin şu anda kadar olan metinlerden farklı bir türü olduğu vurgulanacak. Metnin türü olan çizgi roman türü açıklanacak.  Gazete, dergi, kitap gibi basılı bir ortamda çizim dizileri aracılığıyla anlatılan öykülere çizgi roman denmektedir. Çizgi romanda anlatımın ağırlığı daha çok çizimlerdedir, ama yazı da, konuşma ve düşünme balonları içinde buna katılır. Ayrıca kısa açıklamalar, ünlem sözcük ve imleri de kullanılır, böylece resimle yazının birbirinden ayrılmaz bir bütün oluşturduğu bir anlatım biçimi ortaya çıkar.
2. Metnin okunması sağlanacak. Görevlendirerek okuma yapılacak. Sınıf üç guruba ayrılacak ve her guruba sırayla anahtar kelimeleri, deyimleri ve anlamı bilmediğimiz kelimeleri bulmaları istenecek.
3. Anahtar Kelimeler : miço, donanma, yıldızlar, denizci, paylaşmak, Kitab-ı Bahriye, harita
4. Anlamını bilmedikleri kelimeler bulunacak. Anlamlarıyla beraber sözlük defterine yazılacak.

1. Etkinlik

Metinde yer alan kelimeler anlamları tahmin edilecek ve TDK’den anlamları kontrol edilecek.

2. Etkinlik

Metinden hareketle sorular cevaplanacak deftere yazılacak.

1. Küçük Piri, bir denizci ve büyük bir coğrafya bilgini olma yolunda nasıl yetiştirilmiştir?

Amcası seferde olmadığı zamanlarda Piri Reis’i balık avına götürür, ona denizcilik ile ilgili bilgiler verirmiş.

2. Piri Reis’in farklı uygarlıklardan denizcilik bilgileri toplaması onun nasıl bir kişiliğe sahip olduğunu gösterir?

Meraklı ve işinde usta olmak isteyen biri olduğunu gösterir.

3. Metne göre denizcilerin bilmesi gereken bilgiler nelerdir?

Açık denizde yolunu bulmak, harita okumayı bilmek, matematik hesapları yapabilmek.

4. Piri Reis’in başarısının sırrı nedir?

Meraklı olması, araştırmayı sevmesi, azimli olması.

5. Piri Reis’in çalışmalarından hareketle bir konu hakkında bilimsel bir çalışmanın yöntemleri neler olabilir? Anlatınız.

Sorunu belirlemek, sorunla ilgili gözlemler yaparak bilgi toplamak, toplanan bilgileri derleyip düzenlemek, düzenlenen bilgileri insanlarla paylaşmak.

6. Piri Reis çalışmalarını sadece kendi deneyimleri ile gerçekleştirebilir miydi? Bilimsel gelişmelerin insanlığın ortak mirası olması konusunda neler düşünüyorsunuz?

…

3. Etkinlik

Etkinlikte bulunan makaleden bilgiler alarak Piri Reis’in eseri olan Kitab-ı Bahriye hakkında bilgilendirici bir metin hazırlanacak.

4. Etkinlik

Bölümde yer alan yönergeler uygulanacak.

5. Etkinlik

Bu etkinliğimizde fiillerin yapısı incelenecek.

Piri ile Kemal Reis balığa çıkıyorlarmış.

Kemal Reis ile zaman zaman denize açılır.

Piri ve amcası denizcilik üzerine sohbetini sürdürürler.

Belki haritacılık konusunda bilgilerimizi paylaşabiliriz.

Piri Reis 1511 yılında memleketi Gelibolu’ya döner.

Piri Reis çalışmalarına ömrünün sonuna dek devam eder.

Basit Fiiller

çıkıyorlarmış, döner, eder

Türemiş Fiiller

açılır, sürdürürler

Birleşik Fiiller

paylaşabiliriz

FİİLDE YAPI (Basit, Türemiş ve Birleşik Fiiller)

1. Basit Fiiller 

2. Türemiş Fiiller 

3. Birleşik Fiiller (Kurallı Birleşik Fiiller, Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiller, Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller)

Yapı bakımından fiiller; basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller olmak üzere üç grupta incelenir:

1. BASİT FİİLLER

Yapım eki almamış fiillerdir. Fiil köklerine gelen çekim ekleri, fiillerin anlamını değiştirmediği için basit fiiller çekim eki alabilir. Yapım eki almadıklarından bunlar daima kök durumunda bulunur.

ÖRNEK:

Gitmişlerdià git-miş-ler-di

Yukarıdaki örnekte “git-” fiilinin aldığı “-miş”, “-ler” ve “-di” eklerinin tümü çekim ekidir. “git-” fiili hiçbir yapım eki almamıştır. Bu yüzden “git-” fiili basit fiildir.

Sabahları erken kalkar.
Her gün kitap okumalısınız.

Kış bu yıl erken gelecekmiş.

2. TÜREMİŞ FİİLLER

Bir ya da birden fazla yapım eki almış fiillere türemiş fiil denir. Türemiş fiiller, aynı zamanda fiil gövdesidir.

gözle-, azal-, kana-, benimse-, sula, sivril-, çıkar-, söndür-, kanat-, sarıl-, giriş-, görün-…

3. BİRLEŞİK FİİLLER

Yeni bir eylemi karşılamak üzere, en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan fiillere birleşik fiil denir. Birleşik fiili oluşturan kelimeler biri veya her ikisi fiil olabilir. Ama en az biri fiil olmalıdır.

Birleşik fiiller üç grupta incelenir:

1. Kurallı Birleşik Fiiller

İki fiilin belli kurallara göre birleşmesiyle oluşan birleşik fiillerdir. Kurallı birleşik fiiller de kendi anlamından uzaklaşarak ana fiile “yeterlik, tezlik, yaklaşma, sürerlik” gibi anlamlar katar. Kurallı birleşik fiiller her zaman birleşik yazılır.

Kurallı birleşik fiiller dörde ayrılır:

a. Yeterlilik Fiili

Bir fiile “ebil(mek)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Cümleye “gücü yetme” veya “olasılık” anlamı katar. Soru olarak kullanıldığı bazı durumlarda ise “rica” anlamı katar.

Öğretmeniyle konuşabilmiş.
Babam iki bavulu aynı anda taşıyabiliyor. (Gücü yetme)
Bu yıl kış geç gelebilir. (İhtimal)
Mektubu okuyabildin mi? (Gücü yetme, yapabilme)
Biraz daha sessiz olabilir misiniz? (Rica)

b. Tezlik Fiili

Bir fiile “iver(mek)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Cümleye “çabukluk (tezlik), birdenbirelik ve kolaylık ” anlamı katar.

Penceredeki güvercin pır diye uçuverdi.
Dağ gibi bulaşığı yıkayıverdi. (Çabukluk)
Öğretmenimiz zor soruyu çözüverdi. (Kolayca)

c. Sürerlik (Süreklilik) Fiili

Ana fiile “edur(mak)”, “ekal(mak)” ve “egel(mek)” yardımcı fiillerinin getirilmesiyle oluşur. Cümlelere işin, oluşun hareketin bitmediği, devam ettiği anlamı katar.

Siz resimli kitaplara bakadurun.
Koltuğun üzerinde uyuyakalmış.
Bu gelenek nesilden nesile süregelmiş.

d. Yaklaşma Fiili

Bir fiile “eyaz(mak)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Fiile “hemen hemen, az kalsın” anlamı katar. Fiilin gerçekleşmesine çok yaklaşıldığı anlamı taşıdığı için buna “yaklaşma fiili” adı verilmiştir.

Bir genç havuzda boğulayazdı.
Kardeşim yolda yürürken düşeyazdı.

2. Yardımcı Eylemle Yapılan Birleşik Fiiller

İsim soylu sözcüklerden sonra gelen “etmek, olmak, kılmak, eylemek ve buyurmak” yardımcı eylemlerinin kendisinden önceki isimle birleşmesiyle oluşur.

Sevdiğim için bu mesleği tercih ettim.
Sınavdan yüksek puan alınca mutlu oldu.
Adam, etrafındakilere sürekli emir buyuruyordu.
Mevla bize yardım eylesin.
Dili sade kullanarak sözü etkili kılmış.

3. Deyimleşmiş (Anlamca Kaynaşmış) Birleşik Fiiller

En az iki sözcüğün genelde gerçek anlamından uzaklaşarak kaynaşmasıyla oluşan fiillerdir. Deyimler anlamca kaynaşmış birleşik fiiller grubuna girer.

Odunların depoya taşınmadığını görünce küplere bindi.
Onun söylediklerine artık kulak asmıyorum.
Masanın üzerindeki gazetelere göz gezdirdi.
Bunları söylemeye dilim varmıyor.

6.Etkinlik

Bu etkinlikte bir sunum hazırlanacak. Sunum için etkinlikte yer alan yönergeler uygulanacak.

7.Etkinlik

Bu bölümde yer alan metinden hareketle sorular cevaplanacak.

8. Etkinlik

16. yüzyıl Türk denizciliği ile ilgili araştırma yapmak için bir taslak hazırlanacak.

B kısmında araştırma yapılan konu ile ilgili bilgilendirici bir metin yazılacak.

C kısmında ise kaynak gösterme kuralları anlatılacak.

Bibliyografik, yazar tarafından eser hazırlanırken yararlanılan kaynakların eserin sonunda belirtilmesine denir. Genelde kitaplarda bibliyografik yararlanarak hareket edilir. Kaynaklar kitabın son sayfasında kaynakça başlığı altında sıralanmıştır. Kaynakçalar yazılırken yazar adı, eserin adı, eserin yayınlandığı yayınevi, kitapevi, basıldığı şehir olmaktadır. Eserin kaynaklarının bulunması için bibliyografik hazırlanır.

Örnek:

Orhan Pamuk, Kar, OP Basımevi, Antalya, 2010.

Kaynakça Yazımı

Yazar adı (soyadı, adının baş harfi)

Yayın tarihi (ayraç içinde)

Eser adı (koyu ya da italik)

Basım kaydı (ayraç içinde; birinci basımlar belirtilmez.)

Yayın yeri (ardından: gelir)

Yayın evi

Kitap

Bulunması gereken bilgiler:

Tek Yazarlı Kitaplar

Uçan, A. (1994). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik

Ansiklopedisi Yayınları.

Çok Yazarlı Kitaplar

Fidan, N. ve Erden, M. (1986). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Kadlıoğlu

Matbaası.

Gelecek metne hazırlık yönergeleri araştırılacak.

3. BÖLÜM                                                                                                                                                                                    

Ölçme-Değerlendirme

Aşağıya yapısı bakımından 2’şer tane sırasıyla basit, türemiş ve birleşik fiil bulunduran cümle yazınız.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Dersin Diğer Derslerle İlişkisi

Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.

Sefa AVCILAR

Türkçe Öğretmeni

03.02.20

Okul Müdürü

2019-2020 eğitim öğretim yılı 7. Sınıf 5. temanın (BİLİM VE TEKNOLOJİ) ilk metni olan “PİRİ REİS ” adlı metne ait günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.