2019-2020 eğitim öğretim yılı 7. sınıf Türkçe dersi 4. temada (MİLLİ KÜLTÜRÜMÜZ) yer alan “DELİ DUMRUL” adlı dinleme metninin günlük ders planını sayfa sonundaki linkten indirebilirsiniz.
1. BÖLÜM
Ders : TÜRKÇE
Sınıf : 7
Tema / Metin Adı : MİLLİ KÜLTÜRÜMÜZ / DELİ DUMRUL
Konu : Olay örgüsü / Deyimler / Başlık bulma / Altı şapka düşünme tekniği / Metin özeti / Ek-fiil (Birleşik zamanlı fiiller)
2. BÖLÜM
KAZANIMLAR
DİNLEME
T.7.1.1.Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.7.1.3. Dinlediklerini/izlediklerini özetler.
T.7.1.4. Dinledikleri/izlediklerine yönelik soruları cevaplar.
T.7.1.7. Dinlediklerine/izlediklerine yönelik farklı başlıklar önerir.
T.7.1.11. Dinledikleriyle/izledikleriyle ilgili görüşlerini bildirir.
T.7.1.12. Dinlediklerinin/izlediklerinin içeriğini değerlendirir.
KONUŞMA
T.7.3.21. Metindeki hikâye unsurlarını belirler. Olay örgüsü, mekân, zaman, şahıs ve varlık kadrosu, anlatıcı üzerinde durulur.
T.7.3.29. Metin türlerini ayırt eder.
YAZMA
T.7.1.13. Dinleme stratejilerini uygular. Empati kurarak, katılımlı, katılımsız, not alarak dinleme gibi yöntem ve teknikleri uygulamaları sağlanır.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Dinleme, bölerek dinleme, inceleme, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme, ilişki kurma
ARAÇ-GEREÇLER VE KAYNAKÇA
İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, kütüphane, Çalıkuşu romanı…
ÖĞRETME-ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ
Dikkati Çekme
“Dede Korkut kimdir? Hakkında bilgisi olan var mı?” sorusu öğrencilere yönlendirilecek, cevaplar alınacak.
Güdüleme
Öğrenciler Dede korkut hikayelerinden birini derse hazırlık ödevi olarak hazırlamış olacaklardı. Öğrencilerden bu hikayeleri anlatmaları istenecek. Daha sonra Deli Dumrul metnimizin bu hikayelerden biri olduğu ve kahramanlık konulu bir hikaye olduğu belirtilecek. Sayfa 115’ i açarak öğrencilerin etkinlikleri incelemesi istenecek. Daha sonra akıllı tahtadan “DELİ DUMRUL” dinleme metni açılacak ve öğrencilere dinletilecek.
Gözden Geçirme
Bu hikayede Türklerin yaşayışı hakkında bilgiler nelerdir? sorusu sorulacak ve bu bilgileri not almaları istenecek.
DERSE GEÇİŞ
- “DELİ DUMRUL” metni akıllı tahtadan açılacak ve bölerek dinlenecek. Bölerek dinleme yöntemi uygulanacak. Gerekli yerlerde vurgulamak için geri ileri sarılarak dinleme yapılacak. Öğrenciler not alarak seyretmeleri sağlanacak.
- Anlamını bilmedikleri kelimeleri tespit edecekler. Anlamlarıyla beraber sözlük defterine yazılacak.
1. Etkinlik
Bu etkinlikte metnin olay örgüsü belirlenecek.
Dinlediğiniz Metnin Adı
Cevap: Deli Dumrul
Şahıs ve Varlık Kadrosu
Cevap: Deli Dumrul, yiğit, Azrail, Deli Dumrul’un annesi, babası, karısı
Zaman ve Mekan
Cevap: Geçmiş zaman, oba
Anlatıcı
Cevap: Üçüncü kişi (Dede Korkut)
2. Etkinlik
Bu bölümde dinlenilen metinle ilgili öğrenci görüşleri yazılacak.
3. Etkinlik
Etkinlikte bulunan yönergeler uygulanacak. Deyimlerin anlamları tahmin edilecek ve sonra sözlükten anlamları bulunup yazılacak.
Can bulmak: Dirilmek, canlanmak
Gözü tutmak: Güvenmek, beğenmek
Yüz bulmak: İlgi ve yakınlık görmek
Nam salmak: Ününü her yana yaymak
Meydan okumak: Korkmadığını, çekinmediğini açıkça bildirmek, kavga veya yarışmaya çağırmak
Canını almak: Öldürmek
4. Etkinlik
Etkinlikte metinle ilgili sorular cevaplanacak.
1. Deli Dumrul canını kurtarmak için kimlerle konuşmuştur?
Babası, annesi ve karısı ile konuşmuştur.
2. Deli Dumrul’u kendi ifadelerinizle tanımlayınız.
Deli Dumrul yiğit, cesur, canını seven fakat karısını canından daha çok seven bir insandır.
3. Metinden hareketle günlük hayatta değiştirebileceğiniz durumlar nelerdir?
…
4. Metinde Deli Dumrul eşinden de olumlu bir cevap alamasaydı başka kimin yanına gidebilirdi?
Çocuklarının yanına gidebilirdi.
5. Dinlediğiniz metnin ifade ve söyleyiş özellikleri nelerdir? Daha önce bu metne ifade ve söyleyiş özellikleri bakımından benzer bir metin okudunuz mu?
Metinde akıcı ifade, masalsı ve şiirsel söyleyiş özellikleri bulunmaktadır.
6. Zorbalıkla baş edebilmek için çözüm önerileriniz neler olabilir?
…
5. Etkinlik
Bu etkinlikte nedeniyle beraber farklı bir başlık bulunacak.
6.Etkinlik
Bu bölümde altı şapka düşünme tekniği tanıtılacak ve etkinlikte bulunan metne göre yönergeler incelenecek.
6 (ALTI) DÜŞÜNCE ŞAPKASI YÖNTEMİ
Altı Düşünce Şapkası Yöntemi, toplantılardaki düşünce ve önerilerin belirli bir düzen içinde sunulması ve sistematikleştirilmesi için kullanılan bir yöntemdir. Şapkalar düşüncelerin ayrıştırılması için kullanılan bir semboldür. Katılımcılardan şapkaların rengi değiştikçe, rengin simgelediği düşüncelerin belirli bir düzen içinde sırasıyla aktarılması beklenir.
NASIL UYGULANIR?
Katılımcılara üzerinde görüşme yapacakları konu verilir. Tüm katılımcılardan konuya yaklaşırken aynı şapkayı giymeleri, yani konuya aynı şekilde yaklaşmaları beklenir. Şapkaların renkleri aşağıda verilen düşünme yaklaşımlarını simgelemektedir.
1 ŞAPKA : BEYAZ ŞAPKA
Tarafsız şapkadır ve net bilgileri içerir. Görüşülen konu ile ilgili net bilgiler, sayılar, araştırmalar, ölçümler, kanıtlanmış veriler ortaya konur. Bu aşamada şu soruların cevapları aranmalıdır.
– Hangi bilgilere sahibiz?
– Hangi bilgiler eksik?
– İhtiyacımız olan bilgiyi nasıl elde ederiz?
2. ŞAPKA : KIRMIZI ŞAPKA
Duygusal, kişisel şapkadır. Kişisel duygular bu şapkada hesaba katılır. Görüşülen konu ile ilgili olarak, katılımcılara hiçbir dayanağı olmasa da hislerini söyleme şansı verilir. Katılımcıların kişisel görüşleri alınır. Bu görüşlerinden dolayı fikirlerini söyleyenler suçlanmamalıdır. Bu aşamada şu sorunun cevabı aranmalıdır: – Söz konusu olay, durum, öneri, sorun vb. hakkında neler hissediyorsunuz?
3. ŞAPKA : SİYAH ŞAPKA
Kötümser, tedbir şapkasıdır. Tehlikelerle alakalı olan şapkadır. Kötümser tüneli görür, iyimser ise tünelin ucundaki ışığı. İyimser olmadan önce tünele gireceğimizi bilmemiz gerekir. Belirsizliklerin önüne geçmek için konunun riskleri hesaplanmalıdır. Belirsizliğin sınırları yoktur. Riskin ise sınırları belirlenmiş olmalıdır. Ne kadar risk yükleneceğimizi bilmeden yola çıkmamalıyız. Bu aşamada gelecekte başımıza gelecek problemler, eleştiriler ortaya çıkarılır. Şu sorunun cevabını aramalıyız:
– Bu önerinin, projenin bize ne gibi zararları olabilir?
4. ŞAPKA : SARI ŞAPKA
İyimser, yararlar şapkasıdır. Projenin avantajlarının ortaya konduğu şapkadır. Yapılacak işin avantajları ortaya konulur. Getirileri göz önüne alınır. Bu aşamada şu sorunun cevabı aranır :
– Bu projenin bize sağlayacağı getiriler neler olabilir?
5. ŞAPKA : YEŞİL ŞAPKA
Yenilikçilik, yaratıcılık , üretken fikirler şapkasıdır. Konu ile ilgili alternatifler nelerdir? Sorusunun cevapları aranır. Yaratıcılık ön planda tutulur ve toplantıya katılanların yaratıcı fikirlerini ortaya koymaları teşvik edilir. En aykırı fikirler ödüllendirilir. Fikrini söyleyenlere gülünmeyeceği garanti altına alınır. Fikir çok saçma da olsa asla söyleyene sataşılmamalıdır. Önemli olan fikrin saçma olup olmadığı değil; orijinal, yeni, üretken olması ve katma değer yaratmasıdır. Çünkü bir fikir gerçekleşene kadar saçmadır, gerçekleştikten sonra saçma olmaktan çıkar. Bu aşamada şu sorunun cevabı aranmalıdır.
– Bu konudaki değişik önerilerimiz neler olabilir?
6. ŞAPKA : MAVİ ŞAPKA
Serinkanlı durum analizi, kontrol şapkasıdır. Sonunu görmeden işe başlamamak istiyorsak bu aşama çok önemlidir. Sonuçların ortaya konduğu şapkadır. Düşünceler, öneriler ve görüşler sistemleştirilir. Toplantının sonuçları ortaya çıkarılır ve özetlenir. Ne yapılacak? Niçin yapılacak? Nasıl yapılacak? Kim yapacak? Nerede yapacak? Ne zaman başlayacak, bitecek? Sorularının cevapları net olarak yazılır ve projelendirilir. Katılımcılar şapkaların tümünü belirli bir düzen içerisinde takarak düşünce ve önerilerini sırayla aktarırlar ve böylece toplantı hedefe ulaşır. Bu aşamaların sonunda şu sorularının cevapları verilmiş olmalıdır. Aksi halde tekrar birinci şapkayı giymeniz gerekir.
– Ne oldu? (geçmişteki durumumuz – neydik?)
– Ne oluyor? (şimdiki durumumuz – ne olduk?)
– Sonra neler olmalı? (gelecekteki istenen durumumuz – ne olacağız?)
– Ne olmuyor? (istenen geleceğe ulaşmak için yapılması gerekenler)
7.Etkinlik
Dinlediğimiz Deli Dumrul adlı metnin özeti yapılacak ve yönergelere uygun etkinlik tamamlanacak.
8. Etkinlik
Bu bölümde ek fiilin ikinci görevi olan basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yapan ek fiiller kavratılacak.
Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak (Fiil Cümlelerinde Ek Fiil)
Basit zamanlı (sadece bir kip eki almış) fiiller, ek fiil alarak birleşik zamanlı (birden fazla kip eki almış) fiil olurlar. Fiilin birleşik zamanlı olması demek iki kip ekinin yan yana gelmesi demektir. Birleşik zamanlı fiillerde ikinci kip eki her zaman ek fiildir.
Fiil cümlelerinde ek fiil, üç kiple çekimlenir:
- Ek Fiilin Hikaye Hikaye Birleşik Zamanı (idi)
- Ek Fiilin Rivayet Birleşik Zamanı (imiş)
- Ek Fiilin Şart Birleşik Zamanı (ise)
Örnek:
» geliyorum
Bu fiil sadece bir kip eki (şimdiki zaman eki) aldığı için basit zamanlı fiildir.
geliyormuşum (geliyor imişim)
Bu fiil ise iki kip eki (şimdiki zaman eki + öğrenilen geçmiş zaman eki) aldığı için birleşik zamanlı fiildir ve ikinci kip eki ek fiildir.
Deli Dumrul bir kuru çayın üzerine köprü yapıyormuş.
Deli Dumrul’un köprüsünün yanına bir bölük oba konmuştu.
Konuk kahveden önce su içerse bu aç olduğunu gösteriyormuş.
Millî kültürümüz temasında yeni konular işlenecektir.
Masal dinlemeyi çocukken daha çok severmiş.
b) Yukarıdaki cümlelerde altı çizili ekler cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında nasıl bir değişiklik olmaktadır? Yazınız.
Cevap: Ekler cümleden çıkartıldığında bu eklerin kazandırdığı küçümseme, terk edilmiş alışkanlık, kesinlik, ihtimal, başkasından duyma, umursamama, gerçekleşmemiş niyet anlamları eksilmektedir.
Gelecek metne hazırlık soruları araştırılacak.
3. BÖLÜM
Ölçme-Değerlendirme
Aşağıda verilen tabloda ek eylem alarak birleşik zamanlı olan eylemlerin olduğu cümleye(x) koyunuz.
| 1.Fatih Sultan Mehmet İstanbul`u 1453`te fethetmiştir. | |
| 2.Anneme yardım olması için bulaşık makinesini doldurdum. | |
| 3.Küçük kardeşime elbiselerini hep ben giydirirdim. | |
| 4.Sıcak tavırlarınla hepimizin gönlünü alıyorsun. | |
| 5.Hemen bütün soruları çözmeliyim diye düşündüm. |
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi
Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.
Sefa AVCILAR
Türkçe Öğretmeni
30.12.19
Okul Müdürü
2019-2020 eğitim öğretim yılı 7. sınıf Türkçe dersi 4. temada (MİLLİ KÜLTÜRÜMÜZ) yer alan “DELİ DUMRUL” adlı dinleme metninin günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
