2019-2020 eğitim öğretim yılı 8. sınıf Türkçe dersi 5. temada (ZAMAN ve MEKAN) yer alan “ROBINSON CRUSOE-Issız Ada” adlı dinleme metnine ait günlük ders planını sayfa sonundaki linkten indirebilirsiniz.
1. BÖLÜM
Ders : TÜRKÇE
Sınıf : 8
Tema / Metin Adı : ZAMAN VE MEKAN / ROBINSON CRUSOE Issız Ada – Dinleme Metni
Konular : Kelime çalışması / Metin özetleme / Düşünmeyi geliştirme yolları / Güdümlü Konuşma / Fiilde çatı
2. BÖLÜM
KAZANIMLAR
DİNLEME
T.8.1.1. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.8.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder.
T.8.1.3. Dinlediklerini/izlediklerini özetler.
T.8.1.4. Dinledikleri/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.8.1.10. Dinledikleriyle/izledikleriyle ilgili görüşlerini bildirir.
T.8.1.12. Dinlediklerinde/izlediklerinde başvurulan düşünceyi geliştirme yollarını tespit eder.
T.8.1.14. Dinleme stratejilerini uygular.
KONUŞMA
T.8.2.2. Hazırlıksız konuşma yapar.
T.8.2.3. Konuşma stratejilerini uygular.
T.8.2.4. Konuşmalarında beden dilini etkili bir şekilde kullanır.
T.8.2.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
T.8.2.6. Konuşmalarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır.
T.8.2.7. Konuşmalarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
YAZMA
T.8.4.4. Yazma stratejilerini uygular.
T.8.4.10. Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır.
T.8.4.15. Yazılarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
T.8.4.16. Yazdıklarını düzenler.
T.8.4.17. Yazdıklarını paylaşır.
T.8.4.20. Fiillerin çatı özelliklerinin anlama olan katkısını kavrar.
YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Dinleme, bölerek okuma, inceleme, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme
ARAÇ-GEREÇLER VE KAYNAKÇA
İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, kütüphane…
ÖĞRETME-ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ
Dikkati Çekme
Öğrencilere gemi yolculuklarında başa gelebilecek kazaların neler olabileceği sorulacak. Ve cevaplardan yola çıkarak küçük bir tartışma ortamı oluşturulacak.
Güdüleme
Öğrencilere sayfa 168’de yer alan “ROBINSON CRUSOE-Issız Ada” adlı dinleme metnini işleyeceğimizden bahsedilecek. Dinleyeceğimiz bu metinle beraber ıssız bir adada yalnız kalan bir insanın neler yapabileceği hakkında bilgi sahibi olacağımız öğrencilere iletilecek.
Gözden Geçirme
Öğrencilerin böyle bir durumda yanlarında ne olmaları gerektiği sorulacak.
DERSE GEÇİŞ
- Metnin görseli incelenecek.
- “ROBINSON CRUSOE – Issız Ada” tahtadan açılarak dinlenecek. Bu esnada bilinmeyen kelimeler tespit edilecek. Metinde bulunan bilmedikleri kelimeler tahtaya yazılacak. TDK sözlük akıllı tahtadan açılarak anlamları deftere yazılacak.
- Metin ikinci kez dinlenecek. Sonrasında anahtar kelimeler belirlenecek. Metnin türü hakkında öğrencilere bilgi verilecek.
- Anahtar Kelimeler : tayfa, yalnızlık, sancak, kamara, gemi, can
1. Etkinlik
Metinde geçen kelimelerin anlamları tahmin edilecek ve sözlükten araştırılıp yapılacak.
sancak: Gemilerin sağ yanı
tayfa: Gemide türlü işlerde çalıştırılan sefer işçisi
kamara: Gemilerde oda
2. Etkinlik
Metinle ilgili sorular cevaplanacak.
1. Robinson Crusoe ne zaman, nereye gitmek için yola çıkmıştır?
1 Eylül 1659’da Afrika’ya gitmek için yola çıkmıştır.
2. Robinson Crusoe’nin yolculuk sırasında keyfini kaçıran durum nedir? Bu durumdan sonra yolculukla ilgili düşüncesi ne olmuştur?
Dalgaların devleşmesi ve rüzgarın fırtınaya dönüşmesi sonucu geminin yalpalamaya başlaması, üç tayfanın dalgalar nedeniyle kaybolması keyfini kaçırmıştır. Böyle bir tehlikenin olabilme ihtimali olan bir yolculuğa çıkmaktan dolayı pişmanlık duymaya başlamıştır.
3. Robinson Crusoe batmak üzere olan gemiden nasıl kurtulmuştur? Kurtulduktan sonra yaptığı ilk şey nedir?
Sandala binip kurtulmuştur. Kurtulduktan sonra etrafını incelemiştir.
4. Robinson Crusoe, batmak üzere olan gemiden hangi malzemeleri almıştır ve bunları adaya nasıl taşımıştır?
Silah, giysi, yiyecek, araç gereç almıştır. Güvertede küçük bir sal yaparak malzemeleri adaya taşımıştır.
5. Robinson Crusoe, sizce hangi kişilik özellikleri sayesinde adada yaşamını sürdürebilmiştir?
Bulunduğu durumu kabullenebilmesi, zekası ve azmi ile adada yaşamını sürdürebilmiştir.
3. Etkinlik
Dinlenen metnin özeti yapılacak.
4. Etkinlik
Adada yapayalnız kalan Robinson Crusoe’nin nasıl yaşayacağını öğrencilerin tahmin etmeleri istenecek.
5. Etkinlik
Düşünmeyi geliştirme yolları öğrencilere kavratılacak. Sonra metinde hangileri geçtiği bulunacak.
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
Düşünceyi geliştirme yolları; tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma ve benzetme olmak üzere altı başlıkta incelenir:
1. Tanımlama
Bir kavram veya varlığın ne olduğunun açıklanmasına tanımlama denir. Genelde açıklayıcı ve tartışmacı anlatım tekniklerinde tanımlamadan yararlanılır. Varlık ya da kavramın okuyucunun zihninde daha belirginleşmesi amaçlanır. Tanım, “Bu nedir?” sorusuna cevap verir.
“Destanlar, tarihten önce ve tarihin başlangıcı sırasında bir milletin geçirdiği maceraları, yetiştirdiği kahramanları; doğa, evren ve toplum olayları hakkında düşündüklerini ve bunlar karşısında aldığı vaziyetleri anlatan din ve kahramanlık hikâyeleridir.”
Parçada açıklayıcı anlatım tekniği kullanılarak destanlar hakkında bilgi verilmiştir. Ancak bu yapılırken ilk cümlede “Destan nedir?” sorusuna cevap olacak şekilde tanımlamadan yararlanılmıştır.
2. Karşılaştırma
Birden fazla varlık ya da kavram arasındaki benzerlik veya farklılıkları ortaya koymak için kullanılan anlatım yoluna karşılaştırma denir. Daha çok tartışmacı ve açıklayıcı anlatım içinde kullanılan bu yöntemde, varlıkların farklı ya da ortak yönleri ele alınır.
“Konuşma ile yazma farklıdır. Konuşma geçicidir, yazma kalıcı. Konuşma anlıktır, yazma sonsuz. Yazıya geçirilen her şey olduğu gibi korunur. Konuşma ise saman alevi gibi söylendiği anda yitip gider.”
3. Örneklendirme
Bir düşüncenin somut hâle getirilerek daha anlaşılır kılınması için anlatılan konuyla ilgili örnekler verilmesine örneklendirme denir. Düşüncenin anlaşılır ve akılda kalıcı olması amaçlanır. Bazen önce bir örnek verilerek veya fıkra anlatılarak konuya giriş yapılır. Bunlardan hareketle de bir yargıya varılır.
“Bir yerde sabit civata gibi dönüp duranların ne kendilerine faydaları vardır, ne çevredekilere. Oysa dünyaya bakalım; her şey değişir, durmadan yol alır. Su, buhar olur, yağmura dönüşür; tohum, baş verir, çiçeğe durur; civciv, pek cılız doğar, kocaman bir horoz olur. Dünyada hiçbir şey durmaz. Bu doğanın bir parçası olan insan neden dursun?”
4. Tanık Gösterme
Yazarın, savunduğu düşüncenin doğruluğuna okuyucuyu inandırabilmek için tanınan ve görüşlerine itibar edilen kişilerin sözlerinden alıntı yapılmasına tanık gösterme denir.
Kişinin sadece ismini yazıda kullanmak, tanık gösterme için yeterli değildir. Bu, örneklendirme olur. Tanık göstermede önemli olan, kişinin sözünü destekleyici olarak kullanmaktır. Bu da kişinin düşüncelerinin tırnak içinde aktarılması ile olur.
Önce yazar kendi görüşünü verir. Daha sonra bu görüşü kanıtlamak, inandırıcılığı artırmak için, o alanda tanınmış bir kişiden söz edip, o kişinin sözlerine yer verilir.
“Deneme, büyük savlar içermez. Daha çok duyguya, sezgiye, birikime ve akla dayanır. Denemede yazar kendi birikimini, içinden gelenleri özgürce aktarır. Bu nedenle Nurullah Ataç deneme için: “Deneme benin ülkesidir.” der. Bu görüşe katılmamak elde değildir.”
5. Sayısal Verilerden Yararlanma
Düşüncenin kanıtlanabilmesi için istatistiksel bilgilerden, anketlerden ya da grafiklerden yararlanılmasıdır.
“Ormanlar, dünyamızın akciğerleri gibidir. Ağaç ve ormanın insan hayatına doğrudan ve dolaylı o kadar çok faydası vardır ki… Aklıma gelen birkaçını sıralayayım isterseniz. O zaman ne demek istediğimi daha iyi anlamış olursunuz. Tabiatın harika, sessiz süpürgeleri ormanlar yaratılmasaydı yaşadığımız dünya tozdan geçilmeyecekti. 1000 m² ladin ormanı yılda 32 ton, kayın ormanı 68 ton ve çam ormanı ise 30-40 ton tozu hüp diye emebilir ve havadaki zehirli gazları da filtre eder.”
6. Benzetme
Bir kavramı ya da varlığı başka bir kavram ya da varlığın özellikleriyle anlatmaya benzetme denir.
“Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz yazarlar da parlamış olsalar bile elbet bir gün saman alevi gibi sönüp giderler.”
Metinde benzetme, sayısal verilerden yararlanma, karşılaştırma kullanılmıştır.
6.Etkinlik
Metin okunacak ve metinde anlatılan düşünce hakkında konuşma yapılacak.
Zaman Bankası
Her sabah, hesabımıza 86.400 saniye yatırılıyor ve her gece hesabımız kapatılıyor. Hayırlı bir amaç için kullanıp kullanmadığınıza bakılmaksızın her gün bu devran böyle dönüyor. Bir günden diğer güne bir saniye bile eklenemiyor.
Her sabah yeni bir hesap.
Her gece sıfırlanan ve kapatılan hesap.
O günkü hesabınızı layıkınca kullanamadıysanız bu sizin zararınıza. Geriye dönüş yok, yarından borçlanma imkânı da yok!
Gelin şimdi zamanın önemine dair yeni bir pencere açalım:
• Bir yılın değerini anlamak için sınavını veremeyen bir öğrenciye sorun.
• Bir ayın değerini anlamak için erken doğum yapmış bir anneye sorun.
• Bir haftanın değerini anlamak için haftalık bir derginin yayıncısına sorun.
• Bir günün değerini anlamak için altı çocuğunu doyurmak zorunda olan bir ameleye sorun.
• Bir saatin değerini anlamak için sevgilisiyle buluşmayı bekleyen âşığa sorun.
• Bir dakikanın değerini anlamak için trenini kaçırmış bir yolcuya sorun.
• Bir saniyenin değerini anlamak için kazadan kıl payı kurtulmuş bir kişiye sorun.
• Bir salisenin değerini anlamak içinse olimpiyatlarda gümüş madalya almış bir atlete sorun.
Derleyen: Eylül FIRAT
7.Etkinlik
Fiilde çatı konusu işlenecek. Sonra etkinlik yapılacak.
FİİL ÇATISI
1. NESNELERİNE GÖRE FİİLLER
a. Geçişli Fiiller
b. Geçişsiz Fiiller
c. Oldurgan Fiiller
ç. Ettirgen Fiiller
2. ÖZNELERİNE GÖRE FİİLLER
a. Etken Fiiller
b. Edilgen Filler
c. Dönüşlü Fiiller
ç. İşteş Fiiller
1. NESNELERİNE GÖRE FİİLLER
a. Geçişli Fiiller: Nesne alan, yükleme sorulan “ne, neyi, kimi” sorularına cevap veren fiillerdir.
? İpucu: Bir fiilin başına “onu” sözcüğünü getirip okuyabiliyorsak, o fiil nesne alabiliyordur, geçişlidir.
Annemi çok seviyorum. / Bu haberi gazetede okumuştum.
Görmek / saklamak / bağlamak
Uyarı: Fiilimizin geçişli olması için ille de cümle içersinde nesne almış olmasına gerek yoktur. Nesne
alabiliyor olması yeterlidir.
Sabahtan beri durakta bekliyorum. / Ben de çok özledim.
b. Geçişsiz Fiiller: Nesne alamayan fiiller geçişsizdir. Bu fiiller “onu” s.zcüğüyle okunamaz.
Çok sevdiği kedisi kayboldu. / Küçük çocuk durmadan ağlıyordu.
Beklediğimiz haber nihayet geldi. / uyumak / gülmek / oturmak
c. Oldurgan Fiiller: Geçişsiz fiillerin “-()r, -t, -tir” eklerini alarak geçişli duruma gelmesine oldurgan fiil denir.
Bütün gün ağladı. (geçişsiz) Anlattıklarıyla hepimizi ağlattı. (oldurgan)
İnsanlar gülüyor. (geçişsiz) İnsanları güldürdü. (oldurgan)
Pişmek pişirmek
Başlamak başlatmak
Uyanmak uyandırmak
ç. Ettirgen Fiiller: Geçişli eylemlere “-t, -()r, -tir” ekleri getirilerek bunların geçişlilik dereceleri arttırılır.
Geçişlilik derecesi arttırılmış eylemlere ettirgen eylem denir. Ettirgen eylemlerin yüklem olduğu cümlelerde
özne işi kendisi yapmaz, başkasına yaptırır.
Saçlarını kesti. (geçişli) Saçlarını kestirdi. (ettirgen)
Yemekten sonra su içti. (geçişli) Çocuğa su içirdi. (ettirgen)
Okumak okutmak
Yazmak yazdırmak
2. ÖZNELERİNE GÖRE FİİLLER
a. Etken Fiiller: Öznesi belli olan eylemler etkendir. Bir cümlede eylemin kim tarafından yapıldığı belli ise
etken çatılı eylem denir. Cümlede gizli özne olsa da fiil etkendir.
Öğrenciler bayramda sınıflarını süslediler. / Sıcakta kaldığı için çocuk terlemiş.
Bütün şiirlerini aynı kitapta topladı. (gizli özne: o)
b. Edilgen Fiiller: Öznesi belli olmayan eylemler edilgen çatılıdır. Gerçek özne almaz. Sözde özne alır. Edilgen
çatılı fiiller “-l, –n” çatı eklerini alır.
c. Dönüşlü Fiiller: Öznenin yaptığı iş kendi üzerine d.nüyorsa, özne işi hem yapıyor hem de yaptığı işten
etkileniyorsa bu tür fiillere d.nüşlü fiil denir. Fiil “-n, -ı” eklerinden birini alır.
Bizi g.rünce sevindi. / Düğüne giderken aynanın karşısında süslendi.
Oğlunun .lümüne kadın çok üzüldü. / giyindi / hazırlandı
Uyarı: Edilgen fiillerle d.nüşlü fiiller birbirine karıştırılmamalıdır.
Bebeğin saçları bir güzel tarandı. (Edilgen fiil)
Gül, sabahleyin güzelce tarandı. (Dönüşlü fiil)
Araba güzelce yıkandı. (Edilgen fiil)
Akşam önce kardeşim yıkandı. (Dönüşlü fiil)
ç. İşteş Fiiller: Anlatılan işin birden fazla özne tarafından, birlikte veya karşılıklı yapıldığını gösteren
fiillere işteş fiil denir. İşteş eylemler etken eylemlerden “-()ş” ekiyle türetilir.
Uzun süre bakıştılar. (karşılıklı)
Bu konuyu uzun süre tartıştılar. (karşılıklı)
Akşam kendi aramızda dertleştik, ağlaştık, gülüştük. (Birlikte)
? Dikkat: Bazı fiiller –()ş eki almadıkları halde anlamca işteşlik özelliği gösterebilir.
İki eski dost sonunda barıştı.
Koca Yusuf Amerika’da bile güreşmişti.
Hayatım boyunca bilgisizlikle savaştım.
3. BÖLÜM
Ölçme-Değerlendirme
Aşağıdaki cümleleri nesne yüklem ilişkisine göre inceleyiniz.
Kütüphanedeki tüm kitapları bağışladı.
Kütüphanedeki tüm kitaplar bağışlandı.
Bu güzel günde hepimiz çok eğlendik.
O şimdi yolun yarısına varmıştı.
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi
Okurken yorum yapabilme, problem çözme, düşündüğünü tasarlama, yazarken imla ve noktalamaya diğer derslerde de dikkat etmeleri sağlanır.
Türkçe Öğretmeni
Sefa AVCILAR
24.02.20
Okul Müdürü
2019-2020 eğitim öğretim yılı 8. sınıf Türkçe dersi 5. temada (ZAMAN ve MEKAN) yer alan “ROBINSON CRUSOE-Issız Ada” adlı dinleme metnine ait günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
